Daha okula başlamadığım bir dönem olduğunu annemle gittiğimiz akraba ziyareti oluşundan hatırlıyorum. Öyle ki evin çocuğuyla oyun oynarken, kendi oyuncaklarımdan farklı oluşundan olsa gerek, küçük bebeğin benim olmasını çok istemiş ve eve giderken onu da götürebileceğimi düşünmüştüm.

Dışarıda oynarken annem gelip de eve gideceğimizi söylediğinde oldukça kaygılanmıştım. Koşarak evden bebeği alıp geri döndüm. Elimdeki bebeği fark eden annem bebeğin bana ait olmadığını, bu yüzden de iade etmem gerektiğini söylediğinde hem çok utanmış hem de çok üzülmüştüm.

Bebeğin izinsiz alışımı, çalma davranışından ayıran şey tamamen içinde bulunduğum okul öncesi dönemdir. Okul öncesi dönemde çocuklar beğendiği her nesneyi, sahibinin kim olduğunu düşünmeden almak isteyebilirler. Yine oyun oynarken birbirlerinin eşyalarını alıp geri vermeyi unutabilirler. Bu durum benmerkezciliğin de etkilisiyle mülkiyet kavramının henüz gelişmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Mülkiyet kavramı ise çocuklarda 6 yaş sonrasında öğrenilmeye başlar. Çocuk bu yaşta kendi eşyalarını izni olmadan bir başkasının alamayacağını, kendisinin de bir başkasının eşyasını alamayacağını öğrenir. Asıl problem ise 7 yaş sonrası izinsiz alma davranışı gözlemlenmesidir, çünkü burada artık mülkiyet kavramını öğrenip yaşamına uyarlamış olması gerekmektedir. Bu sebeple 7 yaş sonrası için izinsiz alma davranışına artık “Çalma” diyebiliriz.

Mülkiyet kavramının gelişimi için öncelikle çocuklara kendilerine ait alanlar oluşturulmalı ve bu alandaki eşyaların onlara ait olduğu bilinci edindirilmelidir. Ayrıca anne babalar da model olacak şekilde çocuğa ait olan bu alandaki eşyaları çocuğa sormadan almamalıdır ve her fırsatta başkalarının eşyalarının izinsiz alınamayacağı anlatılmalıdır. Böylece kendisine ve başkalarına ait olan eşyaların olduğunu ve bunların haber vermeden alınamayacağını öğrenmiş olur.

Buna rağmen çocuk izin almadan başkasının eşyasını edinmişse, kızmadan veya aşağılamadan durum anlatılmalı, özel eşyalara saygılı olunması gerektiği ifade edilerek eşyanın sahibine geri verilmesi sağlanmalıdır. Yine dikkat edilmesi gerekenlerden biri de, geri vermeyi çocuğun kendisinin yapması sağlanmasıdır.

Peki 7 yaş sonrası bu davranışlar gözlemleniyorsa ne yapılmalı?

7 yaş sonrası mülkiyet kavramının edinilmiş olması gerektiğinden, çalma davranışının altında yatan nedenlerin araştırılması gerekir.

Çalma davranışında en belirgin olarak görülen duygu, dikkat çekme isteğidir. Bazı çocuklar ilgi ve sevgi eksikliğine, bazıları baskı altındaki kısıtlılığına, bazıları değersiz hissetmelerine tepki olarak çalma davranışı gösterebilirler. Bu yüzden de ebeveynlerinin dikkatini kendisine çekmeye çalışarak aslında problem davranışı sergilerler. Yapılan eylemdeki hazzın onlara önemlilik kattığını da düşünebilirler.

Çalma davranışı problemini ortadan kaldırabilmek için, çocuğun bireysel olana saygı duyması ve her istediğine sahip olma dürtüsünü kontrol altına alması öğretilmelidir. Bu da mülkiyet kavramını, hayatına entegre etmesiyle mümkündür. Tabi ki her problemde olduğu gibi aşılamadığında, çalma davranışında da mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır.